Tijdens de week waarin de Internationale Vrouwendag viel en waarin ik optrad op diverse podia raakte ik verschillende keren een schrikdraad aan. Zo vaak, dat het me onmogelijk niet kon opvallen. Een schrikdraad? Ja, een schrikdraad. En die schrikdraad bestaat eruit dat we in Nederland met grote omzichtigheid, soms zelfs angst, een bepaald woord niet durven aan te raken.
Dat woord is ‘held’.
De veelgehoorde uitleg van onze aarzeling is dat wij, Nederlanders, bescheiden zijn. En dat wij er de voorkeur aan geven gewoon ons werk te blijven doen, in plaats van onszelf op de borst te kloppen. Het afgekloven cliché kennen we allemaal, namelijk dat we een nuchter volk zijn. En hoewel weinigen dat afgekloven cliché nog hardop durven uit te spreken, lijkt het nog steeds de algemene opinie te zijn dat precies dat nuchtere, die zorgvuldig bewaakte afstand tot een woord als ‘held’, onze kracht is.
Ikzelf vind die angst voor heldendom juist een ernstige zwakte.
Zo stond ik tijdens de betreffende week onder meer voor zalen met politiemensen en boerinnen. Zalen vol met helden, volgens mij. Hoe moet je hen die zich dagelijks met gevaar voor eigen leven inzetten voor onze veiligheid anders noemen? En hen die voor dag en dauw opstaan om met liefde voor de beesten en de grond waarop ze werken ervoor zorgen dat we gezond en lekker kunnen eten? Allemaal stevige mensen, die dichtbij hun ‘passie’ staan! Als ze ergens aanspraak mogen maken op de titel ‘held’, dan is het wel bij de politie of in de agrarische sector. Om nog maar te zwijgen over de zorg en het onderwijs, waar tienduizenden onvermoeibare leraren en verpleegsters één en al roeping, maar tegen een mager salaris, het leven van kinderen en zieken elke dag weer waardevoller en betekenisrijker maken. Echter, op mijn aanmoediging zichzelf als held te zien, werd schuchter en afwijzend gereageerd.
Zulke reacties vind ik helemaal niet nuchter, integendeel: ontwijkend en irrationeel.
Waarom maak ik zo’n punt van dat heldendom? Omdat juist helden, als ze zichtbaar zijn en verdiende erkenning krijgen, ongelofelijk veel (en broodnodige) inspiratie kunnen geven aan hen die misschien (nog) geen held zijn, maar het wel willen worden en de potentie daarvoor in zich hebben. Mij kwam ter ore dat de politie de werkgever is met het hoogste ziekteverzuim in Nederland. Het verbaasde me niet. Als jouw heldendom niet ‘gezien’ wordt, je zelf niet meer gelooft in je huidige of toekomstige held-zijn en bij de eerste de beste fout door de media aan de hoogste boom wordt gehangen: hoe kun je dan nog warm lopen voor je werk?
Een land met veel meer regels dan helden kan boekhoudkundig nóg zo rijk zijn, in wezen lijdt het aan bloedarmoede.
Dus weg met die schrikdraad, alsjeblieft.