1. U groeide op in de reisbranche?
‘Mijn vader is de oprichter van het bedrijf. Hij was altijd maar aan het werk, dat was in die tijd heel sexy: 80 uur per week. Mijn moeder deed alles voor mijn zusje en mij. Het was een echt doorsneegezin. Veel mensen denken dat wij allerlei privileges hadden, maar we zijn in mijn hele jeugd vijf keer met vakantie geweest.
‘Mijn vader was 40 toen hij met de zaak begon, ik was toen bijna negen. We woonden dan wel in Bergen, maar behoorden niet tot de elite. Ik was direct geïntrigeerd door de reiswereld. Mijn zusje niet, die zit nu in de zorg. Ik ben wel blij dat ik met weinig ben opgegroeid, dan kun je ook weer terugschakelen. Mijn zoons zijn natuurlijk helemaal verpest, die gingen tot voor kort vijf keer per jaar met vakantie.’
2. Toch koos u voor een rechtenstudie.
‘Ik deed rechten aan de Universiteit van Amsterdam en dacht dat ik wel advocaat zou worden. Ik vind debatteren heel leuk. Nog steeds. Maar ik dacht ook: wat abstract allemaal. Ik wilde dingen zelf creëren, risico nemen. Het was een vroegtijdige midlifecrisis. Dat kwam ook doordat mijn vader ernstig ziek werd en ik uit de collegebanken werd getrokken om in Canada reizen in te kopen. Toen ben ik verliefd geworden op dat land. Met mijn vader heb ik in de tuin besproken dat ik het bedrijf wel wilde kopen. Na drie jaar heb ik het gekocht, in 2001. Ik was toen 28 en helemaal niet ervaren genoeg. Ik werkte er wel gedurende mijn studie, maar nu moest ik gaan onderhandelen met de banken en KLM. Dan ben je toch een beetje bleu.’
3. U was nog maar pas eigenaar toen op 9/11 de aanslagen in de Verenigde Staten zich afspeelden.
‘Dat had fout kunnen aflopen. De huidige bedrijfsopvolgingsregeling bestond nog niet, de fiscus kwam meteen op de koffie. Direct miljoenen euro’s schuld. Ik ben achteraf blij dat mij dat is overkomen. Het gaf de juiste mindset. Je mag je niet laten verlammen. Het was een kortdurende crisis, maar er was angst onder consumenten, net als nu, dus je moet het gesprek aangaan. We hebben toen heel veel reizen verplaatst in plaats van geannuleerd. Je moet over zo’n crisis heen kijken en niet denken: ik investeer niet meer.
‘De periode na 9/11 was voor mij waardevoller dan een MBA-diploma. Mijn vader hielp wel mee. Een bankier van Fortis gaf mij de judaskus door te zeggen dat voor de familie Doets het feest voorbij was. Ik moet nog altijd wel een beetje lachen dat ik vervolgens goed door de kredietcrisis ben gekomen en Fortis niet. Het kan verkeren.’
4. U werd ooit in De Telegraaf een ‘bedachtzame juriste’ genoemd.
‘Ja, ik ga altijd eerst kijken: hoe moet ik deze glijbaan nemen. Mannelijke ondernemers hebben vaak een ruimtevullende manier van handelen. Veel praten, veel ego, laten zien wat je hebt bereikt. Ik laat ze hun gang gaan met die imponeershow. Uiteindelijk zijn ze stil.
‘Mijn vader is ook zo. Hij heeft de middelbare school niet afgemaakt, heeft niet kunnen studeren. Dan heb je veel meer een underdogpositie. Ik laat me bijvoorbeeld niet imponeren door mensen die hebben gestudeerd. Hij wel. Bij jonge mannen zie je het egospel ook. Wie heeft de meeste panden, et cetera. Dan haak ik af. Het gaat erom dat je zelf blij wordt van wat je doet, en je klanten ook. De valkuil van mensen die een bedrijf opbouwen, is de gedachte dat ze onmisbaar zijn. Donald Trump is de exponent van die cultuur: híj doet niks fout. Een ondernemer, maar hij kan helaas geen team bouwen.’
5. Wat is het geheim van goed leiderschap?
‘Je houdt de machinerie gaande, je bent de dirigent. Mijn stijl is faciliterend. Het team mag het doen, en het maakt me niet uit hoe. Ik probeer wel iedereen twintig stappen voor te zijn. Managers passen op de winkel, leiders brengen het verder. Maar je moet accepteren dat mensen niet altijd schitteren. De kunst is om er niet te veel bovenop te zitten. Iets groeit door aandacht, door ruimte. Sommigen vinden het superfrustrerend dat ik het bedrijf in tweeënhalve dag kan runnen. Voor de rest doe ik andere dingen.
‘Veel ondernemers zijn narcistisch. Uiteindelijk is het onzekerheid. Het klinkt misschien heel soft, maar het krijgen van een kind is de ultieme leiderschapstraining. Het is je bezit niet, je leert dat je misbaar bent, je moet de balans vinden tussen aandacht en ruimte. Vrouwelijk? Ik zit misschien juist wel mannelijk in de wedstrijd, in die zin dat ik heel doelgericht ben. Heel veel vrouwen willen dat álles goed gaat: neem daar afscheid van!’
6. In de tijd die u bespaart, hebt u onder meer BuddyBold opgericht.
‘Dat staat helemaal los van Doets. We koppelen jongeren als buddy aan eenzame ouderen. Samen eten, wandelen. Zo worden die mensen blijer oud. Ik wil er geen geld aan verdienen. De buddy’s worden betaald door de ouderen zelf of hun families, ik reken een opslag voor de organisatie. Het moet allemaal kloppen: screening, begeleiding, terugkoppeling. In die zin run ik het als een bedrijf. Je komt er wel achter dat de zorg helemaal is dichtgetimmerd. Door de bureaucratie wordt er weinig tempo gemaakt.’ Meer informatie over BuddyBold.
7. De coronacrisis heeft Doets Reizen zwaar geraakt.
‘Het bedrijf ligt een jaar stil. Dat is heel bizar. In één dag tijd ga je van winnaar naar verliezer. Eerst moet je reizigers terughalen, daarna verder kijken. Normaliter verdienen we ons geld in juni, juli en augustus. In een gewoon jaar draaien we 30 miljoen euro omzet, vorig jaar was dat 1,5 miljoen, waarbij er wel veel reizen zijn doorgezet naar dit jaar. Meer dan de helft van het team is ontslagen.
‘Ik had de boel al sterk geautomatiseerd, zodat ik met een klein team heel complexe reizen kan aanbieden. Het gaat bij een reisorganisatie om het systeem dat erachter zit. Een gemiddelde reis bestaat al snel uit 17 diensten: vervoer, hotels, excursies, noem maar op. Travelbird, dat in 2018 failliet ging, leek een new kid on the block. Maar daar zaten 600 man handmatig reizen te regelen.’
8. Nooit gedacht aan verkoop?
‘Vóór corona dacht ik aan het bouwen van een platform waarbij verschillende reisorganisaties zich zouden kunnen aansluiten, het verspreiden van onze technologie dus eigenlijk. Daar stop ik voorlopig mee. Verkopen van de zaak is nu heel onverstandig. We moeten even door de zure appel bijten. Een ultieme test voor mijn geduld.
9. Hoe ziet de toekomst van het toerisme eruit?
‘Ik houd er serieus rekening mee dat we hiervan tien jaar last houden. Er zijn veel mensen die straks niet meer durven, willen of kunnen reizen. Er zal meer naar bestemmingen dichtbij worden gekeken, per trein. Het voelt alsof ik helemaal opnieuw moet beginnen. Ik ben zelf bijziend geweest voor de potentie van Scandinavië.
‘Tot corona was er sprake van hypermobiliteit. Van alles was er te veel: een enorme overcapaciteit. Voor 25 euro vloog je naar Barcelona. Dat is tot stilstand gebracht. Er is een enorme sanering gaande, en daar moeten we ook blij om zijn. Gecontroleerde mobiliteit is beter voor het milieu en minder vluchtig.
‘Deze crisis is wat dat betreft een zegen. Al hebben we niets verdiend, het is wel een manier om te resetten. Als de markt weer opengaat, dan zullen de reismogelijkheden van voor de crisis er niet meer komen. De capaciteit daalt en drukbezochte plekken als Venetië en Amsterdam denken na: welke toeristen wil ik, en tegen welke prijs? Tegelijkertijd kicken mensen af van de verslaving aan mobiliteit. Er was sprake van “overtoerisme”, wat ten koste gaat van de omgeving en de inwoners. Het zal elitairder worden, want toeristen uit opkomende markten willen ook toegang tot mooie dingen. Dat is niet leuk om te horen. Maar wil je dan dat Venetië zinkt?
‘Voor een bepaalde groep zijn all-in vakanties een blijverdje. Maar er zal een sanering komen waardoor de prijzen omhoog gaan. Mijn 80-jarige vader heeft meegeholpen aan het massatoerisme. Hij zit iets minder radicaal in de wedstrijd dan ik.’
Nemen uw zoons de zaak over?
‘Een familiebedrijf is ongelooflijk ingewikkeld. In het begin was er team Jan, mijn vader, en team Elske. Dat kost tijd. Het overnemen van een familiebedrijf is heel gecompliceerd. Voortzetting is een zegen, maar maakt een persoonlijke relatie zakelijk. Verandering is soms best slikken voor een voorgaande generatie. Veel spanning dus. Het is mooi, maar heeft ook een keerzijde. Ik wil het de relatie tussen mij en mijn kinderen niet aandoen.’
BRON: EW
FOTOCREDITS: Olivier Middendorp