Nieuws, Nieuws

Elske Doets in het Nederlands Dagblad

Elske Doets moedigt jonge vrouwen aan leiderschap te tonen: ‘Wacht niet tot de hemel wolkeloos is’

Elske Doets (48) moedigt jonge vrouwen aan leiderschap te tonen: ‘Wees niet bang dat het misgaat, probeer het maar.’ Vorig jaar kwam haar bedrijf Doets Reizen volledig stil te liggen. Ze heeft het geaccepteerd. Ze was ‘verslaafd aan mobiliteit’ en erkent nu: ‘Wat wij hebben gedaan, was verwerpelijk.’


Een gesprek over de zeven deugden: wijsheid, rechtvaardigheid, dapperheid, matigheid, geloof, hoop en liefde.

Dapperheid

‘Op mijn 28e heb ik Doets Reizen gekocht van mijn vader, Jan Doets. Ik ging een miljoenenschuld aan, maar kon het gelukkig in zijn geheel overnemen. Dat gaf mij de ruimte om te hervormen. We zetten Canada op de kaart en brachten meer beleving in reizen, vooral voor gezinnen met puberende kinderen die samen iets wilden beleven. Kort daarna kreeg ik de aanslag op de Twin Towers voor mijn kiezen. Een financiële klap. Al was het achteraf gezien niets vergeleken bij de huidige coronacrisis. Mijn bedrijf, met 30 miljoen euro omzet en risicovolle contracten met derden, viel vorig jaar in één klap stil. Ondernemen is lef hebben, stappen zetten waarvan je niet weet of ze gaan werken. Dat geldt nu wel heel sterk.

De corona-uitbraak was een soort ziekte die je als bedrijf overkomt. Het begon met het acuut terughalen van reizigers in het buitenland. Dat was chaotisch en emotioneel. Vervolgens 15.000 klanten benaderen over hun boekingen. Ik zag de tweede golf aankomen en moest het bedrijf gaan saneren. En ik ben een nieuwe vorm van reizen gaan ontwikkelen. Ik wil in 2022 alleen nog Diep Reizen aanbieden: stoppen met hollend en onnadenkend een bucketlist afvinken en in plaats daarvan de essentie van een plek in de natuur beleven en in contact komen met jezelf en je naasten. Bijvoorbeeld Scandinavië per trein, eco-lodges in oerbossen of een meer in Canada.

Ik heb een nieuw bedrijf opgericht: BuddyBold, een sociale onderneming zonder winstoogmerk tegen vereenzaming van oudere mensen. Wij brengen tegen betaling van een abonnement persoonlijk contact tot stand tussen jongeren en ouderen. Voor jongeren is het een leuke bijbaan, ze ontvangen wijsheid en stabiliteit en ontwikkelen sociale skills en inlevingsvermogen.

Ik ben nooit zo van de idolen geweest, ook niet als tienermeisje, maar spiegel me wel aan de dapperheid van twee vrouwen. Madeleine Albright, de vroegere Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, met op haar kleding broches vol symboliek – vanwege haar inspanningen voor vrede in het Midden-Oosten. En voormalig Brits premier Margaret Thatcher. Mensen vertelden me dat ik op haar lijk. Mijn man en ik zijn ons in haar gaan verdiepen. Ze leidde het land in een moeilijke tijd en durfde de Britse koningin tegen te spreken.

Soms is dapperheid nodig om je staande te houden. Ik opereer veel in een mannenwereld met ondernemers. Die kunnen enorm ruimtevullend zijn en daardoor niet openstaan voor anderen. Hun ego zit hen in de weg. Vaak is het onzekerheid: wie is het meest succesvol, wie heeft de meeste panden? Dan haak ik af.

Ik krijg geregeld de vraag of ik ooit premier word. Ik ben voor een politieke functie gescout door de VVD en heb gesprekken gevoerd. Toch betwijfel ik of ik er gelukkig van zou worden. Ik heb daadkracht en visie, maar kan ik daar het verschil maken?

Ik ken momenteel woede, een van de ‘hoofdzonden’. Het bedrijfsleven krijgt straks te maken met een bom die gaat ontploffen. Als de uitgestelde belastingen moeten worden terugbetaald, wordt dat een kindertoeslagenaffaire in het groot. Ik sprak staatssecretaris Mona Keijzer er laatst op aan: waarom maken jullie geen onderscheid en kijk je welke bedrijven toekomstbestendig zijn, welke hebben gesaneerd? Die kun je een deel van de schuld kwijtschelden. Nee, zei ze, zo kunnen ambtenaren niet werken. Die kunnen alleen naar het verleden kijken, niet naar de toekomst.’

Hoop

‘Doets Reizen staat nu een jaar stil. Je wordt als het ware in één dag van winnaar een verliezer. Ik heb me er al snel aan overgegeven en geaccepteerd dat het oude niet meer terugkeert. Overgave is eigenlijk ook een deugd. Veel ondernemers kunnen dat niet. Ik begeleid ze, samen met Rahma el Mouden, in 1999 Europese zwarte Zakenvrouw van het jaar. Wij helpen ondernemers herijken. Daarvoor is het nodig dat je accepteert dat jouw bedrijf is ingestort en dat je daarover open bent.

Ik ben altijd aan het observeren en stel mezelf de vraag: wat kan ik hier toevoegen? Ik wil blootleggen wat er zweert en dan heling brengen.

Zelf werd in ik 2017 Zakenvrouw van het Jaar en sindsdien is er veel veranderd. Annemarie Jorritsma hield me voor dat ik met die titel wel iets zou moeten gaan bijdragen aan de positie van vrouwen. Ik heb de Young Lady Business Academy opgericht. Ik steek er zelf 80.000 euro per jaar in. Meiden van 15 tot 24 jaar, van alle achtergronden en niveaus, geef ik een week lang scholing om hun talent te ontdekken. Iedereen die zich aanmeldt, is welkom. Sommigen zijn met jeugdzorg in aanraking geweest of hebben psychische problemen. De eerste dag zit er vaak wel wat wrijving in de groep vanwege al die verschillen. Maar ik vind het belangrijk bubbels te doorbreken, later moet je ook samenwerken.

Ik leer die meiden leiderschap te tonen en breng ze lef bij: wacht niet tot de hemel wolkeloos is, ga wat doen! Ze hebben prachtige dromen. De een wil theologie en bedrijfseconomie combineren om te kijken hoe ze beide kan toepassen in een groot bedrijf. De ander wil president van Ghana worden. Ik kijk niet gek op van hun ambities. Ik zie ze en neem ze serieus. Dat overkomt ze niet vaak in het onderwijs. Het is bizar te merken hoe ze binnen één dag opbloeien.

Ik heb helemaal geen didactische vaardigheden. Toen ik er in 2017 over nadacht waarom het vrouwen zo moeilijk lukt op cruciale posities te komen, vroeg ik me af of ik me op vrouwen van mijn eigen leeftijd moest richten. Maar de ondernemer in mij wil het verschil maken. Jonge vrouwen zitten nog dicht bij hun kern, bedacht ik, met hen ga ik aan de slag. Ik heb er inmiddels al 330 dochters bij gekregen en houd contact met ze na die studieweek. Die meiden hebben me wakker geschud met hun ambities en dromen.’

Liefde

‘Al 31 jaar ben ik samen met mijn jeugdliefde Gerard. We hebben elkaar gevormd en veel ruimte gegeven. Liefde is ook: compromissen sluiten. Ik zie het als een enorme rijkdom dat het mij is overkomen. Too good to be true. Ik zeg altijd tegen mijn man: als jij doodgaat word ik non.

Onze oudste zoon is twee keer ernstig ziek geweest, tweemaal hersenvliesontsteking. De eerste keer, bij zijn geboorte, was mijn situatie eveneens kritiek. Ik heb me in die tijd voorgenomen niet meer als een idioot te gaan werken. Meer dan vijftig uur maak ik niet in een week. Andere dingen in het leven zijn belangrijker.

Ik ben onpeilbaar, krijg ik wel te horen. Ik ga niet meteen rennend op de glijbaan af, ik kijk eerst eens hoe het werkt. Mijn zoons doen hetzelfde. Volgens mijn man gaan we altijd langzamer lopen als we op een nieuwe plek komen. In mij wisselen hard en zacht elkaar op onverwachte momenten af. Ik ben niet zo van social talk. Ik wil geconcentreerd werken en tempo maken. Mensen veronderstellen dat ik als zakenvrouw keihard en doelgericht ben. Ik geef veel lezingen en laatst kreeg ik bij zo’n gelegenheid een verbaasde reactie: ik was zo wárm!

Al ben ik dankzij mijn man wel socialer geworden, ik blijf een einzelgänger. Alleen reizen vind ik prima. Bovendien maak je dan sneller contact met mensen. Ik kom uit Bergen, waar ik met mijn jongere zusje opgroeide. Mijn moeder werkte niet, mijn vader altijd. Wij durfden de tuin niet uit, de jongens die verderop voetbalden vond ik eng. Maar op mijn achtste ben ik wel alle straten in het dorp gaan verkennen.

Gezelligheid vind ik belangrijk, dat heeft mijn moeder me meegegeven. Als ik terugkom van een reis en zie dat bloemen staan te verschimmelen, of het is rommelig, dan ga ik met mijn jas nog aan eerst alles even rechtzetten, zodat het weer gezellig is. Daarna gaan we wel bijkletsen.

Mijn ouders hebben ruimte gegeven aan mijn onafhankelijke geest. Een warme herinnering bewaar ik aan de ochtenden thuis. Als mijn zusje en ik ’s morgens vroeg wakker waren, kropen we bij mijn ouders in bed om te kroelen, zij bij mijn moeder, ik bij mijn vader. Toch is de relatie met mijn vader ingewikkeld. Hij heeft narcistische trekken. Juist daarom is het zo bijzonder dat hij het bedrijf in één keer aan mij heeft verkocht. Hij wil altijd zichzelf naar voren drukken en is dan dwars naar mij toe. Hij heeft het massatoerisme naar Spanje ontwikkeld. De bussen waarmee vroeger werd gereisd heeft hij ‘vleugels gegeven’ en tegelijk met die vliegreizen ontwikkelde hij de Middellandse Zeekust. Dat verheerlijkt hij nu. Logisch, want destijds was het baanbrekend.

Je kunt je afvragen waarom ik dat bedrijf gekocht heb. Was ik uit op zijn waardering? Was het omdat hij vroeger altijd weg was en nooit aandacht voor ons had – zelfs niet toen ik na een knieoperatie tien dagen in het ziekenhuis lag? Hij vond dat iedereen en alles in zijn dienst moest staan. Dat heb ik gedaan, maar ik ben ook mijn eigen pad gegaan. Sinds drie jaar doorzie ik het. We begrijpen elkaar en onze relatie is goed.’

Gerechtigheid

‘Rijke mensen die ik ontmoet, probeer ik uit te dagen barmhartig te zijn. Met hun geld, of in contacten van mens tot mens. Gewoon door ze aan te spreken: ‘Wat doen jullie met jullie succes?’

Laatst was ik op een bijeenkomst met carrièrevrouwen van mijn leeftijd, die zichzelf heel inclusief vonden. Ik zeg het met enige allergie: het zou pas inclusief zijn als zich in het gezelschap een vrouw uit Amsterdam-Noord met een Dirk-tas en vette haren zou bevinden. Maar nee, daarvoor halen ze hun neus op.

Ik ben een optimist en zie het als mijn taak pessimisten vooruit te helpen. Ik wil weten wat er is gebeurd dat ze zo in het leven staan. Ik probeer mensen in beweging te krijgen en laat het dan los. Soms kun je iemand niet verder helpen. Het kan al bij de geboorte fout gaan. Waarom krijgen hele families te maken met dezelfde ziekte? Helaas kun je niet alles fiksen. Natuurlijk vind ik zulke situaties afschuwelijk, maar ik probeer te voorkomen dat het mij gaat verlammen. Ik vlieg dan weer weg.’

Geloof

‘Veel mensen zijn richtingloos bij gebrek aan geloof. Het is jammer dat geloven niet meer zo hip is. Mensen hebben een anker nodig en geloof kan dat geven. Zelf ben ik niet religieus opgevoed, al zat ik wel op een christelijke school en voel ik een klik met christenen. Het is boeiend om te zien wat geloof met mensen doet. Míjn anker is vragen stellen: waar draait het om, wat is echt belangrijk? Ik kan heel boos worden op een vriendin van mij die voor een soort verdoofde status kiest: consumeren en oxazepam slikken. Word wakker!

Ik sta verkennend in het leven. Toch ben ik nooit op zoek gegaan naar God. Misschien moet ik dat nog wel gaan doen, zeker als ik geloven zo fascinerend vind.’

Matigheid

‘Vorig jaar kwam mijn boek Bloei uit. Een pleidooi om het streven naar voortdurende economische groei los te laten. Dat kan onze planeet niet aan. Niet groei, maar levensgeluk moet het uitgangspunt zijn voor welvaart. Bouw je bedrijf op gaten die je ziet in de maatschappij.

‘Reizen voor de kick kan echt niet meer, het moet een hoger doel dienen.’

Ik geef nu lezingen over het klimaat. Voor de coronacrisis was ik verslaafd aan mobiliteit. Ik zat veel in het vliegtuig. Kun je nagaan hoeveel tijd ik nu over heb. Ik ga de natuur in en sport met hulp van een personal trainer. Aan het eind nemen we tien minuten om wat te mediteren, bijvoorbeeld door middel van een bosbad. Dan ga je op de grond liggen en maak je contact met de aarde, zonder matje en het maakt niet uit als het sneeuwt of regent. Onder een sterrenhemel is dat helemaal fantastisch. En je krijgt oog voor details, zoals een boomschors.

Ik realiseerde me vorig jaar dat het waanzinnig is tienduizend kilometer te vliegen om tot jezelf te komen. Ik durf dat kwetsbaar aan de orde te stellen, al heeft het consequenties voor mijn bedrijf.

Ja, terugkijkend moet ik erkennen dat het verwerpelijk is geweest wat we als bedrijf hebben gedaan. Corona heeft de mateloosheid blootgelegd in onze wereld als het gaat om consumptie en mobiliteit. Daar te lang bij stilstaan kan ik niet. Ik kijk liever naar de toekomst. We gaan ons meer richten op Europa. We blijven ook wel vliegen naar Noord-Amerika, verwacht ik, maar die reizen zullen anders van karakter worden. Reizen voor de kick kan echt niet meer, het moet een hoger doel dienen.

Het is goed dat corona lang duurt, dat geeft de mogelijkheid af te kicken van onze verslaving aan consumptie, al zal een deel van de mensen terugschieten in de oude reflex.’

Wijsheid

‘Dat Bergen, waar ik nog steeds woon, een elitair en welvarend dorp is, wil niet zeggen dat mensen er gelukkig zijn. Dat aangeharkte is een façade; achter de gevels is veel ellende. Ik heb geleerd dat je beter contact kunt maken dan oordelen. Mijn reiservaring leerde me: als je dingen echt wilt zien en doorgronden kun je jezelf beter aanpassen dan in je eigen mening blijven hangen.

Gelukkig kom ik uit een heel normaal gezin. Niet rijk, of zo. Pitjeskaas in het weekend, dat was al heel wat. Vanaf het moment dat je zakelijk succesvol bent, willen ineens veel meer mensen met je omgaan. Afschuwelijk, vind ik dat. Plastic. Ik heb niks met andere ‘Bekende Nederlanders’. Vaak herken ik ze niet eens.

Ik ben niet snel emotioneel, in tegenstelling tot de vele vrouwen in mijn bedrijf. Die gaan per definitie huilen als er wat is. Moet dat nou, denk ik dan. Ik heb daar een hekel aan. Ik wil dat mensen sterk zijn. Dat vraag ik ook van mezelf. Al is het nog zo intensief: ik strijd voor mijn doelen. Met als resultaat dat ik ’s avonds flink moe ben.

Ik vind het lastig te bepalen of ik momenten van overgave ken. Misschien is de noodzaak er niet: het lot is mij immers gunstig gezind. Tot nog toe gaat het allemaal oké.

Mijn natuurlijke drang is dat ik altijd doorga. Verder wil kijken. Zou ik dat niet doen, dan zou dat voor mij voelen alsof het bed al de kamer wordt ingereden.’ 

Géén managementboeken

Elske Doets (1972) is eigenaar van Doets Reizen in Heerhugowaard. Vorig jaar richtte ze het bedrijf BuddyBold op. Dat koppelt jongeren via een bijbaan aan ouderen voor sociaal contact.

Nadat ze in 2017 werd verkozen tot Zakenvrouw van het Jaar, begon ze de Young Lady Business Academy voor 15- tot 24-jarigen, als kweekvijver voor een nieuwe generatie vrouwelijke leiders.

Ze heeft rechten gestudeerd, geeft lezingen, helpt ondernemers die zijn vastgelopen en schreef twee boeken: Het lef om gelukkig te zijn (2018) en Bloei (2020). Ze woont in Bergen (NH) is getrouwd en heeft twee zoons. Ze houdt van sporten, koken, de natuur in gaan en lezen (maar géén managementboeken).

Bron: Nederlands Dagblad